Saibhreas, Traidisiún agus Ionsparáid
15 December 2016Tá an-dúil agam inár dteanga dúchais. Is seanteanga draíochtach meallacach í an Ghaeilge, lán de shaibhreas, traidisiún, stair, léann, litríocht, agus sár-cheol. Is mór dhom áilleacht na bhfuaimeanna agus padrúin na rithimí ceolmhaire neamhshiméadracha. Cuireann an Ghaeilge tobar inspioráide ar fáil dom i mo chuid oibre mar chumadóir, agus bainim an-phléisiúr as na scríbhneoirí Gaeilge a léamh, ach go háirithe na filí. Tá roinnt mhaith miotas agus finscéal go mbainim úsáidastu i mo chuid scríbhneoireachta, agus is minic a chumaim ceol bunaithe ar fhilíocht Ghaeilge luath chomh maith le filíocht na linne seo. Tá suim mhór agam go háirithe i saothair Nuala Ní Dhomhnaill agus Tadhg Ó Dúshshláine. Is filí den scoth iad agus bhain mé úsáid as a ndánta lena gcaoinchead cinealtá i mo chuid ceoil, mar shampla: i mo chantáid Leaba Shíoda (Ní Dhomhnaill) agus sa chiogal-amhrán Cártaí Poist ó Dhúthaigh na gCatár (Ó Dushláine).
Ceol Liotúirgeach – Gaeilge agus Laidin
Is tábhachtach dom fosta ceol liotúirgeach mar chumadóir, agus cuirim ceol leis na téacsanna spioradálta Gaeilge. Anuas ar sin is minic a mheascaim an Ghaeilge agus an Laidin le chéile. Is teangacha iontach-cosúil iad ó thaobh nithe áirithe gramadaí de agus i bhfuaimeanna na gutaí deasa leathain araon.
Ionsparáid na Filíochta
Bíonn filíocht á léamh i gcónaí agam fá choinne smaointe úra agus ionsparáid a spreagadh ionaim. Tá Leabhar na hAthghabhála (ed. De Paor: 2016) á léamh faoi láthair agam, leabhar nua-fhoilsithe i mbliana gur pháirt de chnuasach dánta é. Leabhar eile a spreag spéis ionaim le déanaí ná Leabhar Mór na nAmhrán (eds. Ó Conghaile et al: 2013). Ismóranléitheoireachtatásnaleabhairseoagus is fiú go deimhin staidéar a dhéanamh orthu. Taitníonn an áilleacht agus an díochracht atá san fhilíocht Ghaeilge go mór liom.
Spreagann an teanga go mór mo shamhlíocht agus m’intinn chruthaitheach.Domsa isíáilleacht na háilleachta í an Ghaeilge.
An Dr. Eibhlís Farrell
Ceannasaí Roinn an Cheoil agus na Meáin Chruthaitheach
Gluais: Glossary
- saibhreas, traidisiún agus ionsparáid: richness/wealth, tradition and inspiration;
- tá an-dúil agam: I have a heartfelt fondness;
- inár dteanga: in/for our language;
- dúchais gen. of
- dúchas: native;
- draíochtach: magical;
- meallacach: appealing;
- lán de: full of;
- shaibhreas lenited ver. of
- saibhreas: wealth/ richness;
- traidisiún: tradition;
- stair: history;
- léann: learning/ studies;
- litríocht: literature;
- sár-cheol: excellent music;
- Is mór dhom: I am very taken by;
- áilleacht na bhfuaimeanna: the beauty of the sounds;
- pádrúin na rithimí: the rhythmical patterns;
- ceolmhaire see adj.
- ceolmhar: musical;
- neamhshiméadracha see adj.
- neamhshiméadrach: asymmetrical;
- cuireann an Ghaeilge ... ar fáil dom: Irish provides me with;
- tobar inspioráide: a well of inspiration;
- i mo chuid oibre: in my work;
- mar chumadóir: as a composer;
- agus bainim an-phléisiúr as na: and I take great pleasure from the [plu.];
- scríbhneoirí Gaeilge a léamh: to read/ in reading Irish language writers;
- ach go háirithe na filí: especially the poets;
- tá roinnt mhaith: there are many;
- miotas: myth(s);
- finscéal: fable(s)/ romantic tale(s);
- go mbainim úsáid astu: which I utilise;
- i mo chuid scríbhneoireachta: in my writing;
- agus is minic a chumaim ceol: and it is often I compose music;
- bunaithe ar fhilíocht Ghaeilge luath: based on early Irish poetry;
- chomh maith le filíocht na linne seo: as well as poetry of the present day [see also: comhaimseartha: contemporary];
- tá suim mhór agam ... i saothair: I have great interest in the works of;
- is filí den scoth iad: they are exceptional poets;
- agus bhain mé úsáid as a ndánta i mo chuid ceoil: and I utilised their poetry in my music [musical work];
- lena gcaoinchead cinealtá: with their affectionate permission;
- mar shampla: for example;
- i mo chantáid: in my cantata;
- agus sa chiogal-amhrán: and in the song-cycle;
- is tábhachtach dom fosta: important to me also is;
- ceol liotúirgeach: liturgical music;
- agus cuirim ceol leis: and I put music with/ to;
- na téacsanna spioradálta Gaeilge: the spritual Irish texts;
- anuas ar sin: furthermore;
- is minic a mheascaim: it is often I blend/ mix;
- an Ghaeilge agus an Laidin le chéile: the Irish language and Latin together;
- is teangacha iontach-cosúil iad: they are very similar languages;
- ó thaobh nithe áirithe gramadaí de: from particular grammatical perspectives;
- agus i bhfuaimeanna na gutaí deasa leathain araon: along with the sound of those nice broad vowels;
- bíonn filíocht á léamh i gcónaí agam: I am constantly reading poetry;
- fá choinne smaointe úra agus ionsparáid a spreagadh ionaim: with the expectation of gaining fresh ideas and of eliciting inspiration within me;
- tá ... á léamh faoi láthair agam: I am currently reading:
- leabhar nua-fhoilsithe i mbliana: a newly published book this year ;
- gur pháirt de chnuasach dánta é: which is part of a collection of poetry;
- leabhar eile a spreag spéis ionaim le déanaí ná: another book to have induced my interest lately is;
- ismóranléitheoireachtatásnaleabhairseoagus: there is much reading in these books;
- is fiú go deimhin staidéar a dhéanamh orthu: it is certainly worth undertaking the study of them;
- taitníonn ... go mór liom: I enjoy very much;
- díochracht: intensity;
- spreagann an teanga go mór: the language very much inspires;
- mo shamhlíocht agus m’intinn chruthaitheach: my imagination and my creative mind;
- domsa is í áilleacht na háilleachta í an Ghaeilge: for me, the Irish language is the most beautiful of beauties.